Li Yang’ın yönetmenliğini yaptığı, madenciliğe ve Çin’deki istihdam koşullarına eleştirel bir gözle bakan yeni kara film Mang jing (Blind Shaft / Kör Kuyu, 2003), Çin’de bir süreliğine yasaklanmıştı. Hem de uyarlandığı Liu Qingbang’in romanı Shen Mu (Sacred Wood) Çin’de edebiyat ödülü kazanmasına rağmen. Film yine de Berlin Film Festivali’nde Gümüş Ayı başta olmak üzere birçok festivalden ödül kazanmayı başardı. Ülkemizde ise 2004 yılında 23. Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde gösterilmişti.
Film, madenin karanlık derinliklerine inen iki arkadaşın, cinayet işledikten sonra maden işletmecisinden para koparma sekansıyla açılır. İlerleyen dakikalarda öğreniriz ki bu onların geçim kaynağıdır. Madenlerde çalışmak için yanlarına saf birini katıp, onu akrabaları gibi göstererek öldürdükten sonra olayın büyümemesi için madenden kan parası alırlar. Gayet yalın bir biçimde gördüğümüz bu düzenbazlık örneğinin sonrasında yavaş yavaş onları tanımaya başlarız. Wang Shuangbao, sadece kendi çıkarını düşünen, kötücül ve biraz tek boyutlu bir karakterdir. Song Jinming ise Wang’a göre biraz daha vicdan sahibidir çünkü çocuğunun eğitim masraflarını karşılamak için bu işe girişmek zorunda kalmıştır. Çocuğunun kendisi gibi sefalet içinde yaşamaması için çabalamaktadır. Fakat gözlerine kestirdikleri daha 16 yaşındaki ikinci kurban Yuan Fengming, iki iş arkadaşı arasında gerginliğe yol açar.
Mang jing, maden kadar karanlık bir hikaye anlatır. Herkesin birbirini ezme ve üstünden nemalanma çabasının, fakirliğin gerektirdiği doğal bir sonuç olduğu mesajını verir. Maden işletmecisi işçilerin, maden işçileri de başkalarının üzerinden kazanç sağlar. Çünkü mantık çok basittir. Bir çocuğu öldürmezsem sistem benim çocuğumu öldürecektir. Bu iki arkadaşın yaptıkları ne kadar duygusal bir sebebe bağlansa da voliyi vurduktan sonra içki içmekten ve geneleve gitmekten geri kalmazlar. Yani aslında tek sebebin aileleri geçindirme maksadıyla olmadığını da söyleyebiliriz. Bu noktada da Çin’deki erkeğe bakış açısı devreye girer. Bir erkeğin hangi yolla olursa olsun evini geçindirmesi gerekmektedir. Sonradan dahil olan Yuan’ın da maksadı aynıdır. Kendisi okuyamasa bile kız kardeşini okutmalıdır. Hatta iyi para kazanırsa yaşının gerektirdiği gibi belki o da okul hayatına geri dönebilir. Sahte kimlikle yaşı büyütülse ve yetişkinlerle aynı sorumluluklara sahip olsa da Yuan aslında halen bir çocuğun umudunu ve masumiyetini taşır. Yuan’ın ölebilmesi için önce onun çocukluktan erkekliğe geçişte bazı aşamaları atlatması gerekmektedir.
Sonuç olarak Mang jing, çarpık bir sistemin doğurduğu çarpık insanları anlatır. Ölümden çok fakirlik daha ürkütücü, madenden çok insanların iç yüzü daha karanlıktır. Suç temalı filmlerde uzun uzadıya gösterilen cinayet planları yerine Çin’in yoksul kesiminin panoramasının üzerinde durulur. Yönetmenin bir sonraki filmi Mang shan (Blind Mountain / Kör Dağ) ile ise toplumun kadın ve erkeğe bakış açısı ile müdahale etmenin mümkün olmadığı kutsal aile kavramı keskin bir dille eleştirilir. Bize hem uzak hem de çok yakın bir kültürün yansıması filmler çeken Li Yang’ın sinemasına göz atmanızı tavsiye ederim.
KÜNYE / IMDB: 7,5
Yönetmen: Li Yang
Senarist: Li Yang, Liu Qingbang
Oyuncular: Li Yixiang (Song Jinming), Tang Zhaoyang (Wang Shuangbao), Wang Baoqiang (Yuan Fengming), An Jing (Xiao Hong), Bao Zhenjiang (Patron Huang), Sun Wei (Tang Zhaoxia), Zhao Junzhi (Bayan Ma), Wang Yining (Mamasan)
Müzik: Yadong Zhang
Görüntü Yönetmeni: Liu Yonghong
Kurgu: Li Yang, Karl Riedl
Ülke: Çin, Almanya, Hong Kong
