Sinemanın doğduğu andan 2010’a kadar olan süreci anlatan The Story of Film An Odyssey (Sinemanın Hikayesi, 2011) adlı belgeselin yönetmenliğini Mark Cousins üstleniyor. “7. Sanat”ın bir asrı aşkın zaman diliminde nasıl değişime uğradığına, dünya sinemasından hangi yönetmenlerin sinemaya yön verdiğine ve farklı bir bakış açısı sağladığına değiniliyor. Yenilikçi ve auteur yönetmenlerin görsel dilleri anlatılırken kendi dönemi ile gelecek nesildeki yönetmenleri nasıl etkiledikleri ve şekillendirdikleri görsel kanıtlarla gözler önüne seriliyor.
1’er saatlik 15 bölümden oluşan belgesel, ülkemizde 31. Uluslararası İstanbul Film Festivali‘nde “Filmin Hikâyesi: Uzun ve Maceralı Bir Yolculuk” adıyla gösterilmişti. Tiglon tarafından DVD baskısı da piyasaya sürülen belgesel, sinemanın serüvenini derinlemesine merak edenlere özellikle tavsiye edilir. Popüler olan yani Hollywood geri plana atılarak daha çok ülke sinemaları tercih edilmiş. Fransa, Rusya, İran, Afrika, Hindistan gibi birçok farklı ülke yapımından bahsederken Türkiye de unutulmamış. Yılmaz Güney ve Şerif Gören’in Cannes Film Festivalinde ödül kazandığı Yol (1982) ve Nuri Bilge Ceylan’ın İklimler (2006) filminin kısaca bahsi geçiyor fakat Türk Sineması diğer ülke sinemaları kadar uzun uzadıya anlatılmıyor. Özellikle Metin Erksan’ın isminin telaffuz edilmesini veya 2000’li yıllarda yurt dışında sesini duyuran Fatih Akın, Ferzan Özpetek gibi yönetmenlere yer verilmesini beklerdim ama maalesef Yılmaz Güney ve Nuri Bilge Ceylan ile sınırlı kalınmış. Ama genel olarak baktığımızda diğer ülke sinemaları daha geniş sürelere sahip olmasına rağmen belgeselin mantığı sinemanın değişimine ve farklı coğrafyalarda insanların seslerini nasıl duyurduğuna odaklanmak. Bu noktada tür sinemasının eksik kaldığını da belirtmekte fayda var. 1930 ve 1940’lı yıllar anlatılırken kara film, gangster film, korku filmi, western, müzikal türlerine kısaca değinmekle yetinilmiş.
Sinemanın doğuş kısmını saymazsak ilerleyen yıllar Mark Cousins’in bakış açısıyla ilerliyor. Biraz duygusal yaklaşıldığı ve sık sık öznel bir duruş sergilendiğini söylemek mümkün. 15 saat olduğundan zaman zaman kendini tekrar etmeler de söz konusu. Mesela bir yönetmenden bahsedildikten sonra “ondan daha iyisi de var” denilerek başka bir yönetmen övgüsüne girişiliyor. Ayrıca ana akım sinemaya az da olsa yer verilmesine karşın küçümseyici bir dil kullanmaktan geri kalınmamış. Zaten daha belgeselin başında Casablanca (1942) gibi Amerikan filmlerinin klasik olarak değerlendirilmeyeceği diğer ülke sinemalarından örneklere odaklanılacağı uyarısında bulunuluyordu.
Belgeselin Türkçe ismi Sinemanın Hikayesi olarak çevrilse de “sinemanın büyüsü”nü anlattığını söylemek daha doğru olur. Anlatıcı edebi bir dil kullandığından ve yorumları eşliğinde tarihsel sürece odaklandığından sinemaya duygusal bir saygı duruşunda bulunduğunu söyleyebiliriz. Arada bu anlatım tarzı tanıklarla sekteye uğratılarak belgesel türünün gerektirdiği gerçeklik algısına geri dönmemiz sağlanıyor.
Sinema tarihi hakkında genel bir bilgi sahibi olmak, farklı ülke sinemalarından yönetmen keşfetmek açısından çok önemli bir yere sahip olan The Story of Film An Odyssey’i, özellikle sinema öğrencilerine tavsiye ederim. Sinema derslerini görsel örnekler eşliğinde anlayabilmeniz için iyi bir yardımcı kaynak olacaktır. Sinemanın kırılma noktaları, ilkler, ışık ve kamera teknikleri, akımlar, türler, auteur yönetmenler hakkında bazen genel, bazen ise doyurucu bilgiler edinmeniz mümkün.
Bölüm İsimleri
Bölüm 1: Sinemanın Doğuşu (1900-1920)
Bölüm 2: Hollywood Rüyası (1920’ler)
Bölüm 3: Dışavurumculuk, İzlenimcilik, Gerçeküstücülük: Dünya Sinemasının Altın Çağı (1920’ler)
Bölüm 4: Sesin Gelişi (1930’lar)
Bölüm 5: Savaş Sonrası Sineması (1940’lar)
Bölüm 6: Cinsellik & Melodram (1950’ler)
Bölüm 7: Avrupa’da Yeni Dalga (1960’lar)
Bölüm 8: Yeni Yönetmenler, Yeni Biçim (1960’lar)
Bölüm 9: 70’lerin Amerikan Sineması
Bölüm 10: Dünyayı Değiştiren Filmler (1970’ler)
Bölüm 11: Multiplekslerin Gelişi ve Asya Anaakımı (1970’ler)
Bölüm 12: Güce Karşı Savaş: Sinemada Protesto (1980’ler)
Bölüm 13: Yeni Sınırlar: Afrika, Asya ve Latin Amerika’da Dünya Sineması (1990’lar)
Bölüm 14: Yeni Amerikan Bağımsızları ve Dijital Devrim (1990’lar)
Bölüm 15: Günümüz Sineması ve Gelecek (2000’ler)
KÜNYE / IMDB: 8,5
Yönetmen, Senarist, Görüntü Yönetmeni: Mark Cousins
Oyuncular: Mark Cousins, Juan Diego Botto, Aleksandr Sokurov, Lars von Trier, Paul Schrader, Woo-Ping Yuen, Stanley Donen, Mani Kaul, Sharmila Tagore, Youssef Chahine, Kyôko Kagawa, Gaston Kaboré, Bernardo Bertolucci, Baz Luhrmann, Roy Andersson, Wim Wenders, Gus Van Sant, Abbas Kiarostami, Sam Neill, Jane Campion, Ken Loach, Claire Denis
Kurgu: Timo Langer
Ülke: İngiltere
